Niemand armer = iedereen even arm

Als een staatshervorming niemand armer mag maken, dan zegt de logica dat iedereen dan even arm of rijk blijft of – nog beter – dat iedereen nog wat rijker wordt. Het is een formidabele boodschap, die iedereen in een toestand van euforie zou moeten brengen. 10 miljoen keer win-win-win in het land van melk en honing, België. Maar is dat wel zo?

In België moet je de formidabele heilsboodschap van “niemand wordt armer” wel combineren met de niet te ontlopen noodzaak om de komende jaren een budgettaire inspanning te leveren van 25 miljard euro. Terwijl je ook nog eens rekening moet houden met de – in de preformatie afgesproken - overdracht van meer dan 15 miljard euro van de federale kas naar de deelstaten.

De staatskas wordt dus grondig leeggemolken, maar men moet straks wel 25 miljard euro vinden om de staatshuishouding weer in orde te brengen. Dat gaat natuurlijk niet. Als men zich beperkt tot het doorsluizen van 15,8 miljard aan nieuwe dotaties naar gewesten en gemeenschappen, dan zal men de belastingen enorm moeten verhogen of helemaal niet meer besparen. Vandaar dat N-VA én ook CD&V in de onderhandelingen aandrongen op responsabilisering. Meer bevoegdheden aan de deelstaten is natuurlijk een goede zaak, maar dan hoort daar ook de verantwoordelijkheid bij. Als het alleen maar gaat om het incasseren van het manna uit de federale staatskas, is er van eigen verantwoordelijkheid geen sprake. Precies daarom moest de financieringswet grondig worden gewijzigd, zodat er dan wel financiële verantwoordelijkheid kan komen voor de regio’s. Dat blijkt in België een gigantisch probleem te zijn, want dan zou het namelijk kunnen gebeuren dat de ene deelstaat het op een bepaald terrein beter doet. Maar aangezien niemand “armer” mag worden mag je de vruchten van een efficiënt beleid niet plukken.

“Niemand mag armer worden” moet je dus op zijn Belgisch begrijpen. Men bedoelt daarmee dat de collectiviteit, alle Belgen onder elkaar, gerust wel armer mag worden, zelfs veel armer, als er maar geen verschillen zijn tussen noord en zuid. Je zou kunnen denken dat eigen financiële verantwoordelijkheid de beleidsmensen ertoe zou aanzetten om betere resultaten te halen, want daar geniet dan heel de gemeenschap van, maar dat is niet de Belgische redenering. Het principe is eigenlijk communistisch: het is beter dat iedereen even arm is. Je moet dus maken dat een beter beleid geen gevolgen heeft voor uw burgers.

Een vloek
Responsabilisering van gewesten en gemeenschappen was dus lange tijd een vloek voor de Franstaligen. Midden augustus kon men in Le Soir (14/08/2010) nog lezen dat die voorstellen voor responsabilisering van de N-VA totaal onrealistisch waren en onmogelijk uit te voeren (“soit totalement irréalistes soit impossibles à mettre en œuvre”) en dat die suggesties altijd op hetzelfde neerkwamen: het verarmen en verzwakken van Walen en Brusselaars (“appauvrir et affaiblir les Wallons et les Bruxellois”). Het klonk als een schending van de mensenrechten.

En die geestesgesteldheid blijft, zelfs voor materies die al veel langer de bevoegdheid van de gemeenschappen zijn. Een mooi voorbeeld kwam zopas aan het licht. Dezelfde krant Le Soir was zeer verstoord toen ze ontdekte dat de vaccinatie van jonge vrouwen tegen baarmoederhalskanker voor de Franse Gemeenschap meer dan vijf keer meer zal kosten dan voor de Vlaamse (339 euro tegenover 60 euro). De reden is heel eenvoudig. De Vlaamse Gemeenschap liet de concurrentie tussen de leveranciers van het vaccin volop spelen en kon grote kortingen bedingen. De Franse Gemeenschap deed dat niet en kan de volle pot betalen.

Een schoolvoorbeeld van goed bestuur en een bewijs dat je gemeenschappen echt moet responsabiliseren om goede resultaten te halen. Dat denkt u, maar dat is niet de redenering van Le Soir en de Franstaligen. Meteen werd de eis voor een herfederalisering van de gezondheidspreventie bepleit en daarvoor was zelfs de mening van figuren van de PTB (Parti du Travail de Belgique – Partij van de Arbeid) nuttig. Kortom: Het was veel beter geweest als iedereen de volle pot had moeten betalen en heel de collectiviteit armer was geworden, dan een verstandig beleid te belonen.

“Niemand mag armer worden” betekent tot nader order in België dat iedereen even arm moet zijn of dat Vlaanderen dan maar armer moet gemaakt worden om de gelijkheid te bereiken. Vandaar mag er ook geen enkele concurrentie tussen deelstaten bestaan, want concurrentie zou er kunnen voor zorgen dat men in een bepaald gebied wat minder arm wordt. De Sovjets zijn echt nog onder ons.