Vlaamse Industrietop (Speech)

Geachte collega-ministers,

Beste mensen,

Ik zou mijn slotbeschouwing willen beginnen met een woord van dank voor onze aanwezige gasten. Bedankt beste CEO’s van meer dan 300 Vlaamse industriële bedrijven voor jullie aanwezigheid.

Jullie grote opkomst is een krachtig signaal dat we in Vlaanderen bijzonder veel belang hechten aan de competitiviteit van onze industrie.

Een welvarende toekomst voor Vlaanderen is ONMOGELIJK zonder een sterke, slagvaardige maakindustrie. Dat is een belangrijke boodschap die ik hier vandaag wil onderstrepen.

Het was een bewuste keuze om deze Vlaamse industrietop te organiseren in het kader van Flanders Technology & Innovation.

De voorbije week hebben we  een golf van enthousiasme door Vlaanderen gejaagd. We hebben alles op alles gezet om kinderen en jongvolwassen warm te maken voor technische beroepen en voor innovatie. Met als rode draad door deze FTI: het vooruitgangsgeloof in technologie en innovatie.

We KUNNEN en WILLEN een NOG beter en welvarender Vlaanderen doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen.

Dat is onmogelijk zonder een sterke maakindustrie. Maar de industrie staat voor enorme uitdagingen.

We kennen de problemen: hoge energie- en loonkosten, een (te) strakke duurzaamheidsagenda, de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt, de vergunningsproblematiek. Enzovoort.

Ondertussen moeten bedrijven zich heruitvinden. Want voor wie niet inzet op nieuwe technologieën, loopt het verkeerd af.

Op alle beleidsniveaus – Europees, federaal en Vlaams – moeten we onze industrie maximaal beschermen en waar mogelijk versterken.

De afgelopen maanden is in dit land en in de Europese Unie het debat over de toekomst van onze industrie eindelijk losgebarsten. Een paradigmashift trekt zich op gang. We beschouwen de aanwezigheid van onze industrie niet langer als vanzelfsprekend.

Ik vind het een goede zaak dat we nadenken en beslissingen nemen over onze industrie. Eindelijk is er het besef dat we aan de duurzaamheidsagenda ook een industriële agenda moeten koppelen.

Het is goed dat we op het vlak van duurzaamheid voorop lopen, maar we mogen niet ZO VER willen vooroplopen dat onze groei en onze welvaart stilvallen.

De duurzaamheidsagenda dien je door voluit in te zetten op technologie en innovatie, niet door degrowth te bepleiten.

Maar goed: er is eindelijk ruimte om dit debat te voeren. Historici spreken vaak over aanleiding en aanloop.

De directe aanleiding voor dit intense debat over de toekomst van onze industrie is vrij duidelijk: een aantal spraakmakende sluitingen of herstructureringen van bekende industriële ondernemingen in Vlaanderen, zoals Sappi, Callebaut en Van Hool.

Maar de historici onder ons weten dat het vaak veel interessanter is om te kijken naar de aanloop. Als we daarop focussen, zien we een bestaande economie die de afgelopen jaren ernstig onder druk is komen te staan.

Begin 2020 heeft de coronacrisis zwaar ingehakt op onze economie en in 2022 staken nieuwe crisissen de kop door een brutale invasie in Oekraïne.

De energiecrisis leidde tot torenhoge energieprijzen en een hoge inflatie. In dit land betekent dat ook automatisch een forse stijging van onze loonkost en aantasting van onze internationale concurrentiekracht.

Als Vlaamse Regering hebben we alles uit de kast gehaald om onze bedrijven door de crisis te helpen. Ik denk dat we daar goed in geslaagd zijn.

We hebben op verschillende manieren steun verleend aan ons economisch weefsel, via  leningen, premies, waarborgen en het verstrekken van risicokapitaal.

Vervolgens hebben we met het relanceplan Vlaamse Veerkracht, ter waarde van 4,3 miljard euro, in september 2020 het grootste investeringsplan ooit van de Vlaamse Overheid in de steigers gezet.

Meer dan 95% van het budget is vastgelegd en meer dan 50% ook effectief besteed. Vlaamse Veerkracht heeft er mee voor gezorgd dat we forser zijn gaan investeren in onderzoek en ontwikkeling.

Dat is ZO belangrijk in een wereld die razendsnel verandert. We hebben nooit de ambitie losgelaten om ook in de vierde industriële revolutie DE innovatieleider van Europa te zijn.

Deze Vlaamse Regering heeft van in het begin een prioriteit gemaakt van de versterking van onze industrie. Vanuit onze begroting investeren we ongeziene budgetten, niet alleen in infrastructuur en Onderzoek & Ontwikkeling, maar ook in bedrijven die grote klimaatgerichte investeringen ontwikkelen.

Al meer dan een jaar pleit ik expliciet voor een verstandig Europees antwoord op de Amerikaanse Inflation Reduction Act, en zetten we in op onze Vlaamse belangenbehartiging in de Europese Net Zero Industry Act en de Critical Raw Materials Act.

Ik waarschuw al geruime tijd voor de subsidiewedloop, waarbij Europese lidstaten en regio’s als gevolg van de tijdelijke versoepeling van de Europese staatssteunkaders elkaar beconcurreren in plaats van andere machtsblokken buiten de EU.

Deze versoepeling moet wat ons betreft vervroegd worden stopgezet. Dit mag echt niet blijven duren tot eind 2025, dat is veel te lang.

Gelukkig heb ik daarvoor steeds op bijval kunnen rekenen van onze industriële bedrijven en federaties die de nefaste invloed hiervan aan den lijve ondervinden.

Ik vind het fantastisch dat we in Vlaanderen zij-aan-zij werken: Vlaamse Regering schouder aan schouder met de industrie.

Al in het begin van deze regering, in 2019, en dus ruim voor de COVID- en energie-crisis, zijn we gestart met een nauwe samenwerking tussen beleid en industrie.

Dat heeft geleid tot het Industrieforum, waarin we regelmatig samenkomen. Een nieuw overlegorgaan tussen de vijf betrokken Vlaamse ministers en de vier belangrijkste Vlaamse industrie federaties: Agoria, Essenscia, Fedustria en Fevia.

Zij zijn hier vandaag aanwezig en hebben hun schouders onder deze industrietop gezet. Waarvoor van harte bedankt.

Dankzij de overlegmomenten die we binnen het Industrieforum al hebben gehad, moeten we vandaag op deze allereerste Vlaamse Industrietop niet van 0 beginnen.

Al onze inspanningen, ervaringen en inzichten van de afgelopen 5 jaar komen vandaag samen in een Toekomstpact voor de Vlaamse industrie.

Ons gezamenlijk engagement mag echter niet bij dit werkstuk stoppen. We zetten die mooie woorden ook om in daden.

Zo hebben we hebben gisteren in de Vlaamse regering een concreet pilootproject goedgekeurd voor een nieuw transitie-instrument om onze industriële bedrijven te ondersteunen de vooropgestelde CO2-reductie te kunnen realiseren. In dit pilootproject (voor een budget van in totaal 70 miljoen) gaat het concreet over de omschakeling naar industriële warmtepompen en electrische boilers, in de toekomst zijn ook andere toepassingen zoals bv. waterstof mogelijk.

Als we de industrie van de toekomst willen bouwen in Vlaanderen en Europa dan zal dat moeten gebeuren op basis van de volgende 5 pijlers:

een versterking van ons concurrentievermogen en van de internationale handel

een garantie op investeringen en rechtszekerheid

een impuls voor Innovatie

een focus op Talent

En last but not least: betaalbare energie, met bevoorradingszekerheid en aandacht voor het klimaat en voor een circulaire economie

We durven en moeten kritisch zijn voor onszelf, maar ook voor het nationale en Europese niveau. Het is tijd om allemaal de hand aan de ploeg te slaan.

Het is aan Europa om de interne concurrentie opnieuw te herstellen en de regelgevingsdruk voor onze industrie te verminderen. Het is gemakkelijk om regels of doelstellingen op te stellen vanuit de Europese commissie of in het Europese parlement, als je ze daarna niet zelf moet realiseren.

We roepen het Europese niveau ook op om werk te maken van ambitieuze en evenwichtige internationale handelsakkoorden, van meer strategische onafhankelijkheid, en om de in Europa ingevoerde goederen aan dezelfde strenge productnormen te laten voldoen als onze eigen producten.

We vragen ook meer flexibiliteit op lidstaat- of deelstaatniveau in de Europese milieu- en klimaatregels, die anders de concurrentiepositie van onze industrie nog meer dreigen te verzwakken.

Een uniform beleid voeren voor zowel grote landen met enorm veel ruimte als kleine, dichtbevolkte gebieden zoals Vlaanderen en Nederland, is niet verstandig.

Het is aan het federale niveau om de toegenomen loonkostenhandicap weg te werken, het gunstig fiscaal klimaat voor O&O te vrijwaren, via een taxshift de lasten op arbeid te verlagen, de werkloosheid te beperken in de tijd en te zorgen voor een gedifferentieerde energiemix met een blijvende rol van kernenergie.

Maar we kijken ook kritisch naar onszelf. Het is aan Vlaanderen om de vergunningsprocedures te vereenvoudigen en de rechtszekerheid van vergunningen te versterken.

We hebben deze legislatuur al belangrijke stappen gezet op dit vlak, maar op dat spoor moet ook de volgende Vlaamse Regering verder werken. Het stikstofdecreet, dat begin dit jaar definitief is goedgekeurd, is bovendien een belangrijke doorbraak op vlak van rechtszekerheid van vergunningen.

We moeten ook alles op alles zetten om de STEM-competenties onder de bevolking te versterken en het groeipad aan te houden richting 1% van ons BBP voor overheidsinvesteringen in Onderzoek en Ontwikkeling.

En dat brengt me terug bij Flanders Technology & Innovation. Tot morgen slaan we hier onze tenten op in de Lotto Arena en in het Sportpaleis voor de laatste 2 dagen van “10 dagen tech”.

Deze nieuwe editie van FTI is nu al een groot succes. We gaan wellicht afklokken op ongeveer 150.000 deelnemers. Dat is fantastisch.

Wat hiernaast in het Sportpaleis gebeurt, is enorm belangrijk. Ouders laten hun kinderen kennismaken met de mogelijkheden van technologie.

Deze week hoorde ik bij FTI-Kortrijk een jongetje zeggen: “ik wou topvoetballer worden, maar nu ga ik voor technologie”.

DAARVOOR doen we het. In de jaren tachtig is het ons met de eerste Flanders Technology ook gelukt. Vlaanderen werd trekker van de derde industriële revolutie. Er kwamen instituten en bedrijven uit voort als Imec en Telenet.

Ik hoop uit  de grond van mijn hart dat we er de komende jaren ook in zullen slagen om de VIERDE industriële revolutie te pakken. Daarvan zullen data en AI de motor vormen.

Ook voor onze maakindustrie liggen er enorme kansen om STERKER uit die omwenteling te komen.

Beste mensen,

Innovatie en technologie vormen de basis voor ons industrieel weefsel en voor de diensteneconomie die daar op gebouwd is.

Beiden zijn onmisbaar voor de welvaart en het welzijn in onze brede Vlaamse samenleving.

Zoals ik het wel vaker zeg: cultuur is onze rijkdom, technologie onze toekomst.

Ik ben ervan overtuigd dat we met het Toekomstpact dat we zo dadelijk samen ondertekenen, een duidelijk pad vastleggen voor een duurzame, performante en sterke industrie in Vlaanderen.

Zodat u ook in de toekomst blijft kiezen om te ondernemen in en voor Vlaanderen.

Ik dank u.